Beschrijving
Wenen, 1936. Leo, Elsa en Max zijn elkaars beste vrienden en kunnen samen de wereld aan. Ze hebben echter geen idee wat hun te wachten staat. Langzaam maar zeker begint de wereld om hen heen te veranderen, en als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, verliezen ze elkaar uit het oog. Max moet met zijn vader, een SS-officier, mee naar MĆ¼nchen, Leo en zijn moeder vluchten naar Engeland en Elsa komt in een concentratiekamp terecht. Het enige wat hen nog verbindt zijn hun herinneringen en de foto waar ze samen op staan. Zullen de drie vrienden elkaar ooit nog terugzien?
Wonder van woorden –
Rauw en confronterend: dat is wat dit oorlogsboek typeert. Door de ogen van drie tieners brengt Liz Kessler op meeslepende wijze de Tweede Wereldoorlog vanuit verschillende invalshoeken tot leven. Daarvoor gebruikte ze haar eigen familiegeschiedenis als inspiratiebron.
Uniek aan dit boek is de tijdspanne; waar de meeste verhalen binnen dit genre over Ć©Ć©n of meer oorlogsjaren gaan, worden in deze roman ook de jaren die daaraan voorafgingen belicht. Als lezer volg je daardoor van zeer dichtbij de geleidelijke doorvoering van steeds meer verboden voor Joden. Ook de indoctrinatie door de naziās – die al op jonge leeftijd begon, onder andere in de vorm van de Hitlerjugend – komt aan bod. Het is verbijsterend om te beseffen hoe de nazi-ideologie tactisch en systematisch bij het volk werd ingeprent, opdat men de Joden als niets meer dan ongedierte zou gaan beschouwen.
Dagelijkse beschimpingen, vernederingen, vernielingen en mishandelingen werden voor Joden het ānieuwe normaalā. De auteur weet hun angst, woede en hopeloosheid – en het daaruit voortvloeiende gevolg: moeite met vertrouwen – treffend weer te geven. De onbeschrijfelijke wreedheden in de concentratiekampen, waar zelfs de menselijke identiteit werd ontnomen, zijn hartverscheurend en schokkend. Het is dan ook bijzonder en bewonderenswaardig om, te midden van ellende en dood, optimisme en dankbaarheid te zien bij Ć©Ć©n van de personages.
Hoewel dit verhaal voor jongeren is geschreven, heeft het mij als volwassene diep weten te raken. Deze aangrijpende en ijzersterke oorlogsroman over totalitaire dictatuur, snakken naar bevestiging, ware vriendschap en een glimp van hoop, zul je na het lezen niet (snel) meer vergeten!
Bojente –
Wenen, 1936: Op zijn negende verjaardag, bezoekt Leo met zijn vader en twee beste vrienden Max en Elsa het Reuzenrad in Wenen. De kinderen genieten van het uitzicht, zijn onbezorgd en voelen zich koning en koningin van de wereld. Het is een onvergetelijke dag! Niet veel later zal het leven van de drie vrienden volledig doordraaienā¦.. Liz Kessler laat haar lezers vanaf grote hoogte op de kinderen neerkijken zodat ze goed te kunnen zien welke zware wegen kinderen tijdens de oorlog moesten bewandelen.
Max: De vader van Max was lange tijd werkloos. Dankzij de NSB kan hij zijn leven weer oppakken. Hij klimt snel op tot hoofdofficier, een functie die hem aanzien geeft. Van zijn zoon Max verlangt hij discipline, efficiƫntie en toewijding aan het naziregime. Max was op school altijd een buitenbeentje, maar bij de Hitlerjugend hoort hij er helemaal bij. Ook krijgt hij eindelijk waardering en respect van zijn vader. Dat doet hem goed. Max verheugt zich erop een echte soldaat te worden, om alles wat hij bij de Hitlerjugend geleerd heeft in praktijk te kunnen brengen.
Leo: In tegenstelling tot Max heeft de Joodse Leo een zeer liefdevolle vader. Wanneer zijn vader opgepakt wordt, wordt Leo de man in huis. De dappere jongen maakt plannen om samen met zijn moeder het land uit te invluchten. Het duurt lang voordat hij nieuwe vriendschappen opgebouwd heeft in Engeland. De angst en onzekerheid over zijn Joodse achtergrond blijft hem achtervolgen.
Elsa: Elsa vlucht met haar ouders en broer naar Tsjecho-Slowakije, maar al snel zijn ze daar als Joods gezin ook niet meer veilig. Het gezin wordt naar een Joodse getto en later Theresienstadt gebracht. In 1944 wordt het gezin gedeporteerd naar Auschwitz. Elsa is dankbaar dat haar nieuwe beste vriendin Greta al die tijd bij haar is.
De vader van Leo is fotograaf en schiet een mooie foto van de drie vrienden op het reuzenrad. Hierbij vertelt hij de kinderen dat een foto meer zegt dan duizend woorden. De kinderen krijgen ieder een exemplaar. Voor Elsa en Leo biedt de foto hoop. Voor Max functioneert de foto als een geweten. Later, wanneer hij de foto verscheurd heeft, zijn de herinneringen aan zijn vrienden voldoende om hem steeds korte tijd aan het naziregime te doen twijfelen. Zullen de drie vrienden ooit nog herenigd worden?
Naast oorlog en vriendschap vind je veel andere mooie en interessante themaās terug in verhaal; indoctrinatie, geloof, hoop, vluchtelingen, keuzes maken, erbij horen, familiebanden, moed en Jodenvervolging. Vooral het hersenspoelen van Max heeft veel indruk op me gemaakt. Max, Leo en Elsa zijn beste vrienden en vertrouwen elkaar volledig. Direct na de eerste toespraak van de schooldirecteur zie je Max al veranderen; hij neemt stapje voor stapje afstand van zijn Joodse vrienden. Door toedoen van zijn vader treedt de onzekere Max een andere wereld binnen. Een wereld die hem vrienden en aanzien oplevert.
Schrijfster Liz kessler is van joodse afkomst en liet zich voor dit verhaal inspireren door de familieverhalen van haar vader. Ze hoopt met haar verhaal jongeren te helpen weloverwogen beslissingen te nemen over de rol die ze willen spelen in de wereld van morgen. Hoewel het een Young Adult boek is (12 plus), kan het ook prima worden gelezen in de hoogste klas van de basisschool. Het taalgebruik is eenvoudig en de gruwelen van de oorlog zijn voorzichtig omschreven. Om de boodschap van Kessler door te kunnen geven heb ik het boek een plekje gegeven in de D-boekenkast (gevorderde lezers) van de schoolbibliotheek.